Recent kwam ik het woord weer tegen. Voetbalclub Ajax presteerde zo ondermaats dat de Arena in één van de vele krantenartikelen die over de club verschenen een Tranendal werd genoemd. Ofwel een plek waar al het leed van de wereld bij elkaar komt. Ik heb nooit geweten dat deze term zijn oorsprong heeft in de Tachtigjarige Oorlog. Nog niet zo lang geleden ben ik een keer in Tranendal gaan kijken. Niet in de Arena, maar in het Groningse gehucht Tranendal dat onderdeel is van de gemeente Oldambt. Tranendal heeft maar één straat namelijk de Tranendallaan. Daar parkeerde ik mijn auto ergens in de berm om op de plek te staan waar in 1568 de Tachtigjarige Oorlog begon.
Staand op de Tranendallaan probeerde ik in het typisch Groningse landschap drie heuvels te ontdekken. Deze drie heuvels speelden een cruciale rol bij de Slag bij Heiligerlee in 1568. Op en achter de heuvels had Lodewijk van Nassau zich verschanst in de hoop de Spaanse legers onder leiding van de Groningse Stadhouder Jan van Ligne -tevens graaf van Arenberg- het drassige dal tussen de heuvels in te lokken. Arenberg wilde echter liever wachten op de beloofde militaire steun, maar hij en zijn soldaten werden door de boeren uit het gebied aangemoedigd om vooral ten strijde te trekken. Volgens hen was het leger van Lodewijk helemaal niet zo sterk. Als er een moment was dat er gewonnen kon worden, dan was het nu. De legers van Arenberg hapten toe en gingen op de vijand af. Ze kwamen tussen de drie heuvels terecht waar de grond te drassig was om goed oorlog te kunnen voeren. Daar, in dat dal, waar de Spanjaarden verslagen werden, vloeiden vanwege de vele slachtoffers die de slag maakte de nodige tranen. Vandaar Tranendal. Binnen een dag was niet alleen de eerste veldslag, maar ook de eerste overwinning van Willem van Oranje op de Spanjaarden een feit. Het zou heel lang de enige overwinning blijven.
Een stukje verder noordwaarts ligt het plaatsje Heiligerlee, ook onderdeel van de gemeente Oldambt. De provinciale weg van Scheemda naar Windschoten ligt dwars door het dorp. Aan deze weg staat het Herdenkingsmonument “Den Veldtslagh van Heyligherlee”. Een monument waarmee de slag bij Heiligerlee, misschien wel een van de belangrijkste veldslagen uit de Nederlandse geschiedenis en het begin van de Tachtigjarige Oorlog wordt herdacht. Het monument wordt ook wel het Graaf Adolf monument genoemd omdat Adolf van Nassau, het broertje van Lodewijk die samen bij Heiligerlee ten strijde trokken, bij Heiligerlee sneuvelde.
