In het Museum voor Schone Kunsten in Brussel hangt een schilderij getiteld: De Troonsafstand van Keizer Karel (foto). Ondanks het feit dat het tafereel dat wordt afgebeeld op het schilderij in 1555 plaatsvond, is het schilderij zelf nog niet zo oud. Het is in 1841 geschilderd door de Belgische schilder Louis Callait. Op het schilderij staan twee mannen in het middelpunt: Geknield en op het achterhoofd gezien is Filips II. De man wiens hand op het hoofd van Filips ligt, is zijn vader Karel V. Dit is het moment waarop de oude en versleten Koning van de Nederlanden Karel V de macht over de Lage Landen overdraagt aan zijn zoon Filips. Helemaal van harte ging dat niet. Karel was populair in de Lage Landen niet in de laatste plaats omdat hij er 55 jaar eerder, namelijk in Gent, was geboren. Karel sprak de taal en had er zijn wortels liggen.
Filips had veel minder met de Nederlanden. Hij was in 1527 in Spaanse Valladolid geboren en aan het Spaanse hof opgevoed. Waar Karel vanwege zijn geboorte een band had met de Nederlanden, had Filips dat niet. Sterker nog, Filips maakte er in de jaren na zijn kroning in 1555 geen geheim van graag weer terug te willen naar Spanje. Was het het klimaat, was het de taal of waren de Nederlanders te bijdehand? Een feit is dat in 1559 de wens van Filips om terug te keren naar Spanje in vervulling ging, niet wetende dat hij nooit meer voet op Nederlandse bodem zou zetten. Filips zou tot aan zijn dood in 1598 de Nederlanden op afstand besturen. Doormiddel van brieven instrueerde hij zijn plaatsvervanger in de Nederlanden, de Landvoogd(es). Vanaf 1559 was dat zijn halfzus Margaretha van Parma. Filips was een vroom en streng gelovig man. Hij zag voor zichzelf een belangrijk rol weggelegd om de Katholieke Kerk te beschermen. Hij zou later dan ook altijd een groot voorstander zijn en blijven van het streng vervolgen van andersgelovigen, ketters genaamd. Concessies doen aan de nieuwe geloofsstromingen zoals het Calvinisme die in opkomst waren deed hij vrijwel nooit. Filips II zou één van de hoofdrolspelers worden tijdens de Vaderlandse Opstand, zoals het eerste deel van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1609) ook wel wordt genoemd. Een deel waarin ook het Beleg en het Ontzet van Leiden plaatsvond. De man die op het schilderij naast Karel is ook geen onbekende: Dat was de jonge prins van Oranje, Willem genaamd.
Bron foto: De troonsafstand van keizer Karel 1841 — Louis Gallait – Museum van Schone Kunsten, Brussel – Inv. 2695
