Ik heb er wat voor moeten doen. In de brandende zon heb ik wandeltocht gemaakt door het heuvelachtige landschap en uiteindelijk ben ik bij mijn gewenste bestemming uitgekomen: een uitkijktoren dat mij als alles goed is een adembenemend uitzicht zal geven over Mookerheide. En ik kom er niet bedrogen uit. Vanaf een meter of 20 hoogte is niet alleen de heide met die karakteristieke paarsige kleur te zien, maar ook het verderop gelegen Limburgse plaatsje Mook, de door het Limburgse landschap stromende Maas en in de verte de kerktorens van Cuijk en Gennep. Volgens mij kan ik in het noorden helermaal in de verte Nijmegen zien liggen. Hier, op deze plaats recht onder mij, op de paarskleurige heide vond op 14 april 1574 de voor Leiden belangrijke Slag op de Mookerheide plaats. Een slag met fatale gevolgen voor de Oranjes. En voor Leiden.
Eerder in 1574 hadden Willem van Oranje en zijn broer Lodewijk een list bedacht om de druk op het belegerde Leiden van de ketel te halen. Als afleidingsmanoeuvre zou Lodewijk met een groot leger in het oosten de Nederlanden binnenvallen en bij Maastricht de Maas oversteken. In de Betuwe zouden de legers van Lodewijk en Willem samensmelten en gezamenlijk zou er naar Holland en naar Leiden in het bijzonder worden opgetrokken. Door de inval in het oosten van de Nederlanden werden de Spanjaarden genoodzaakt hun soldaten die bij Leiden in het Beleg lagen, in oostelijke richting te sturen. Maastricht hield voor Lodewijk de poorten echter gesloten en dus kwam het niet tot een oversteek van de Maas. Het leger van Lodewijk sloeg haar tenten op 13 april in en rond het plaatsje Mook op, niet wetend dat de Spaanse legers een dag eerder de Maas bij Gennep wel waren overgestoken. Beide legers, die ongeveer even groot in aantal soldaten waren, bevonden zich aan dezelfde kant van de Maas.
In de vroege ochtend van 14 april kwam het tot een treffen tussen beide legers. De ervaring leerde dat de Spanjaarden in het open veld superieur waren aan de legers van de opstandelingen. Het leek er aanvankelijk echter op alsof Lodewijk nog wel eens zou kunnen gaan winnen, maar al snel sloegen de gevechten om. Vooral de Spaanse Tercios, de ervaren, geharde elitesoldaten, drongen al snel door Lodewijks linies heen. En die gingen niet zachtzinnig te werk. 3000 van de ongeveer 6000 soldaten sneuvelden op of rondom de Mookerheide. De slag was in een dag geklaard. Ook Lodewijk en Hendrik van Nassau hoorden tot de gesneuvelden. Hun lichamen zijn nooit teruggevonden.
