De geschiedenis van Leiden is op Amsterdam na de rijkst gevulde geschiedenis van Holland. Toch is die geschiedenis lang niet altijd bekend. In de column Plaatsen van Herinnering neemt Leidenaar en historicus Joost Bleijie u wekelijks mee naar een plek in Leiden waar een bijzondere gebeurtenis heeft plaatsgevonden of naar een plek waar een beroemde historische Leidenaar gewoond of gewerkt heeft. Deze week zitten we in de Late Middeleeuwen. Plaats van Herinnering: Burchtpoort – De Sleutelstad
-door Joost Bleijie-
De Leidse Sleutels te zien bij de ingang van de Burcht (Van der Sterrepad)
Decennia geleden toen ik nog een kleine jongen was, kreeg ik van mijn opa Frans een tegeltje met daarop het Leidse stadswapen geschilderd. Mijn best handige en creatieve opa had het tegeltje zelf geschilderd en toekomstbestendig gemaakt. Nog steeds hangt dit tegeltje bij mij aan de muur. Het door mijn opa geschilderde Leidse stadswapen met de karakteristieke sleutels is ongetwijfeld breed bekend. Je komt het immers overal tegen. Officieel is het een ‘in zilveren beladen met twee sleutels van keel, geplaatst en sautoir. Het wapen is gedekt met eene kroon met vijf fleurons, alles van goud en vastgehouden door twee leeuwen van keel’ zoals het boekje Wapenfeiten beschrijft. Keel is een roodvariant die in veel stadswapens zit. Rood is de kleur van macht.
We hebben de Leidse sleutels te danken aan de Pieterskerk. Die kerk was in de 12e eeuw niet alleen het middelpunt van de stad, tevens was het het meest markante gebouw in Leiden. In 1121 werd de Pieterskerk door Godebald, bisschop van Utrecht gewijd aan de discipel Petrus én de apostel Paulus. Die laatste wordt in het verhaal over de oorsprong van onze stad en de kerk nog wel eens vergeten. Petrus werd ook de beschermheer van de stad Leiden.
Het tegeltjes dat mijn opa Frans jaren geleden voor mij beschilderde.
Wie de Bijbel openslaat en naar het Bijbelboek Mattheüs bladert, krijgt antwoord op de vraag waarom Leiden de Sleutelstad genoemd wordt. In hoofdstuk 16 vraagt Jezus aan Zijn discipelen wie Hij volgens hen is. “U bent de Messias, de Zoon van de levende God” antwoordde Petrus (vers 16) waarop Jezus Petrus bedankte en hem iets in het vooruitzicht stelde: “Jij Petrus bent de rots waarop ik mijn kerk zal bouwen, en de poorten van het dodenrijk zullen haar niet kunnen overweldigen.” Bij Petrus begint ook de lange rij Pausen, waarvan we dus recent met Paus Leo XIV een verre opvolger hebben gekregen. In vers 19 geeft Jezus Petrus nog iets in het vooruitzicht: “Ik zal je de sleutels van het koninkrijk van de hemel geven…”.
Petrus kreeg dus de sleutels in handen die toegang geven tot de hemel. De op Petrus’ rots gebouwde kerk is die sleutel tot het koninkrijk van de hemel. Omdat religie in de 12e eeuw een allesbepalende factor van het dagelijks leven van mensen was en de kerk dus het middelpunt van het toen nog kleine Leiden was, zijn die sleutels van Petrus in het stadswapen terecht gekomen. Daarom dus de Sleutelstad.
