Zeg tegen een gemiddelde Leidenaar van boven de 40 de straatnaam Boshuizerkade en hij zal een hele rits voormalige voetbalclubs opnoemen die in een ver verleden hun sportterrein hadden aan deze in Leiden Zuidwest gelegen kade. Achter de doelen aan de ene kant was ze kade met de karakteristieke portiekwoningen zichtbaar, achter de andere doelen het voorbijrazende verkeer van de Chruchilllaan. Toen ik nog een klein jongetje was, ben ik met mijn vader regelmatig bij de nodige clubs geweest. Leidsche Boys, de Sleutels, Oranje-Groen, Unitas en LFC. Die laatste club is overigens recent weer heropgericht en ook weer ter ziele gegaan. Als veteraan bij RCL Veteranen 2 kwam ik ook regelmatig bij FC Boshuizen. Leuke potjes waren dat. Zelfs nog een keer tegen Purrel Fränkel gevoetbald. Fränkel, Superboer! (Fränkel speelde 9 seizoenen lang voor De Graafschap uit Doetinchem. Ze hebben als bijnaam de Superboeren, red)
Op de plek waar de voetbalclubs van weleer lagen, lag in 1574 de Schans te Boshuizen of de Boshuizerschans. Het was één van de 21 schansen die de Spanjaarden rondom Leiden hadden aangelegd. Of hadden ingenomen want de Leidenaren legden voor het Beleg ter verdediging van de stad ook de nodige schansen aan die later door de Spanjaarden werden ingenomen. Vooral het wegverkeer over de voorloper van de huidige Haagweg en het waterverkeer over de Rijn werd door de Boshuizerschans gecontroleerd. Althans, door de Spaanse soldaten die hier gelegerd waren. De Boshuizerschans lag relatief dichtbij de stad. Het was nog net niet op schootsafstand maar het scheelde niet veel. Wanneer je vanuit de schans in één van de aangelegde loopgraven kroop, kon je tot vlak onder de stadsmuren komen. Dat was de Leidenaren uiteraard een doorn in het oog. Om die reden vielen ze op 29 juli 1574 uit naar de Boshuizerschans. Om de Spanjaarden een lesje te leren èn om de moestuinen die aan deze kant van de oude stad lagen veilig te stellen. En vooral de oogst dan. Want door de aanwezigheid van de Spanjaarden zo dicht bij de stad konden de Leidenaren niet meer veilig de stadpoorten uit sluipen om te oogsten. Dat terwijl er in de stad een schreeuwende behoefte was aan voedsel.
Afbeelding: Google Maps
De schans bij Boshuizen was net als veel andere schansen anoniem de geschiedenis in gegaan als de uitval er op 29 juli niet had plaatsgevonden. Om een andere reden is de Boshuizerschans in onze herinnering gebleven. In de Lakenhal hangt nog het schilderij uitval op de Boshuyser Schans geschilderd door een anonieme schilder in de eerste helft va de 17e eeuw. Op dit schilderij is te zien hoe de Leidenaren de Spanjaarden even buiten de stad te lijf gaan. De Spanjaarden lijken niet op een uitval gerekend te hebben. Van zowel het landschap waarin de uitval plaatsvond als de schans zelf is thans niets meer te zien. De resten van de schans zitten ergens onder de grond verstopt, waarschijnlijk ter hoogte van het voormalige hoofdveld van LFC en onder de nog niet zo lang geleden gebouwde moskee. De roemruchte schans en de beroemde uitval leeft alleen nog voort in de herinnering.
