De geschiedenis van Leiden is op Amsterdam na de rijkst gevulde geschiedenis van Holland. Toch is die geschiedenis lang niet altijd bekend. In de column Plaatsen van Herinnering neemt Leidenaar en historicus Joost Bleijie u wekelijks mee naar een plek in Leiden waar een bijzondere gebeurtenis heeft plaatsgevonden of naar een plek waar een beroemde historische Leidenaar gewoond of gewerkt heeft. Deze week zitten we in de eeuw van het Beleg (16e eeuw). Plaats van Herinnering: Lambertikirche Münster (dui) – Jantje van Leyden
Wie de Duitse stad Münster bezoekt, kan niet om de grote Lambertikirche heen. Midden in de stad torent hij boven de bestaande bebouwing uit. Wie goed kijkt kan aan de toren van de kerk drie mysterieuze kooien zien hangen. Die hangen er niet voor niets. Het zijn de kooien waar de drie leiders van de Wederdopers in 1534 hun eind vonden. Een van die wederdopers was de Leidenaar Jan Beukelszoon, beter bekend als Jan van Leyden.
Jan Beukelszoon of Jan van Leyden werd in 1509 in Leiden geboren. Daar begon hij na de nodige omzwervingen in Europa aan het Noordeinde een herberg, In den Witte Lely genaamd. Naast kroegbaas was Jan van Leyden ook entertainer. Hij stond regelmatig op de bar zijn bezoek te vermaken met mooie verhalen, hij speelde er muziek of hij hield tirades tegen de katholieke kerk. Het leverde Jan van Leyden de bijnaam ‘mooiprater’ op. In 1533 kwam Jan van
Hotel et Pension Plaats Roijaal op de hoek Kort Rapenburg Noordeinde. In de 16e eeuw was dit In den Witte Lely
Leyden de Haarlemmer Jan Mathijs tegen. Jan Mathijs was een Wederdoper, in die tijd een kleine splintergroep binnen de snelgroeiende Protestante Kerk. Samen kregen ze een visioen: In de Duitse stad Münster moest Gods Koninkrijk op aarde gesticht worden. Met hun volgelingen verdreven ze de machtige bisschop van Münster en stichtten er het Koninkrijk Gods. Als leider van de Wederdopers waande Jan van Leyden zich onaantastbaar. Hij regeerde met het zwaard, alle regels werden afgeschaft en de enige die de regels bepaalde was Jan zelf. Alle boeken werden verbrand, geld schaftte hij af en hij voerde ‘veelwijverij’ ofwel polygamie in. Zelf had hij zeventien vrouwen waarvan hij er een liet onthoofden omdat ze iets negatiefs gezegd had.
Jan Beukelsz. van Leyden
Het Koninkrijk van de Wederdopers in Münster duurde niet heel lang. Op 25 juni 1535 nam de bisschop van Münster de stad weer in. Als vergelding liet hij alle 600 mannen die in de stad aanwezig waren onthoofden. Jan van Leyden niet. Die werd als een soort trofee in een kooi op een kar door de regio gereden. 6 maanden later werd hij in Münster publiekelijk gemarteld, gedood en in de kooi aan de Lambertikirche opgehangen. Zijn resten bleven daar ruim 50 jaar liggen. Aan deze mooiprater uit Leiden heeft Nederland het spreekwoord ‘je als een Jantje van Leyden ergens vanaf maken’ te danken. Jan van Leyden praatte zich in zijn hele leven met een mooi verhaal overal uit. Behalve in Münster! Daar kostte het mooie verhaal van het door hem gestichte Koninkrijk Gods op aarde, hem letterlijk en figuurlijk zijn kop.
===
Literatuur:
- Verloren verleden 20 – Jantje van Leiden – Luc Panhuysen (2003)
