De geschiedenis van Leiden is op Amsterdam na de rijkst gevulde geschiedenis van Holland. Toch is die geschiedenis lang niet altijd bekend. In de column Plaatsen van Herinnering neemt Leidenaar en historicus Joost Bleijie u wekelijks mee naar een plek in Leiden waar een bijzondere gebeurtenis heeft plaatsgevonden of naar een plek waar een beroemde historische Leidenaar gewoond of gewerkt heeft. Deze week zitten we in de Late Middeleeuwen (1000-1500). Plaats van Herinnering: Gevel Stadhuis – Den Keerlen God
-door Joost Bleijie-
Vroeger moesten kinderen op school ze nog allemaal uit hun hoofd kennen: de graven van Holland die het in de Middeleeuwen voor het zeggen hadden in het westelijk deel van het huidige Nederland. Omdat veel graven de naam Willem droegen, was het kennen van alle graven niet al te lastig. Eén graaf springt boven de andere graven uit. Over eentje hadden zowel P.C. Hooft als P.J. Blok, die in de 19e eeuw de vierdelige boekenreeks Leiden, de geschiedenis eener Hollandse stad schreef, een nadrukkelijke mening: graaf Floris V. bijgenaamd Den Keerlen God.
Floris V werd in 1254 in het Leidse huize Lokhorst geboren. Zijn vader, graaf Willem II van Holland stierf in 1256 in de buurt van Alkmaar. Hij zakt met zijn paard door het ijs bij een van de vele veldtochten die hij maakte. Floris is dan twee jaar, uiteraard nog lang niet klaar om zijn vader op te volgen. In 1266 als Floris 12 jaar oud is, wordt hij graaf van Holland. Een van de eerste dingen die hij doet is het herbevestigen van de rechten en plichten die steden hebben. Zo ook bij Leiden. In 1266 geeft hij Leiden opnieuw stadsrechten, waarschijnlijk een herbevestiging van reeds in 1217 verkregen stadsrecht. Het zijn de oudste nog in het Leidse archief aanwezige stadsrechten. Een van de rechten die Leiden opnieuw bevestigd kreeg, was het bewaken van de grafelijke tent tijdens veldtochten. Een erebaantje. Op 15-jarige leeftijd trouwt Floris met Beatrijs. Waar 15-jarigen nu lekker gamen en wellicht voor het eerst een biertje drinken of een peukje roken, was Floris al getrouwd en was hij al 3 jaar graaf van Holland. En had hij al de nodige oorlogen gevoerd.
Al snel kreeg Floris V de bijnaam ‘Den Keerlen God’. Floris trok vaak partij voor de ‘gewone’ bevolking, vaak boeren of ambachtslieden. Hij gaf hen privileges en sloeg volgens de overlevering enkele boeren tot ridder. Dit tot afschuw van de adel. ‘Den Keerlen God’ betekent zoiets als de Boeren God. Floris kreeg mede hierdoor te maken met steeds meer weerstand. Dat wordt hem in 1296 ook fataal. Hij wordt door zijn vijanden ontvoerd en gevangengezet op het Muiderslot. De bevolking wil hem komen bevrijden maar bij een vluchtpoging belandt hij met zijn paard in een sloot. Vastgebonden aan zijn paard wordt Floris met 20 zwaardsteken om het leven gebracht. Zo komt er na 42 jaar en 3 dagen een eind aan het leven van Floris V. Toch kijkt Floris V nog steeds over ‘zijn’ Leiden uit. Aan de voet van de stadhuistoren staat een beeldenrij met 5 personen. De middelste (de zittende figuur) houdt een document vast. Dat is Floris V met de in 1266 aan Leiden gegeven (herbevestiging van de) stadsrechten.
