De geschiedenis van Leiden is op Amsterdam na de rijkst gevulde geschiedenis van Holland. Toch is die geschiedenis lang niet altijd bekend. In de column Plaatsen van Herinnering neemt Leidenaar en historicus Joost Bleijie u wekelijks mee naar een plek in Leiden waar een bijzondere gebeurtenis heeft plaatsgevonden of naar een plek waar een beroemde historische Leidenaar gewoond of gewerkt heeft. Deze week zitten we in de Vroege Middeleeuwen (ca 500 – ca 1000). Plaats van Herinnering: Stadhuistoren – De vroege graven van Holland.

Ze staan met z’n vijven fier naast elkaar en kijken, als de blikken nog zichtbaar zijn, de stad in. Floris V staat trouwens niet, maar zit in het midden en heeft iets in zijn hand: De stadsrechten die hij Leiden gaf in 1266. Floris V was graaf van Holland, maar niet de eerste graaf van Holland. De andere vier mannen uit het ietwat verweerde beeld dat nog aan de stadhuisgevel te zien is, zijn vertegenwoordigers uit de jonge stand Leiden. Nadat Leithon op de goederenlijst van de Sint Maartenskerk in Utrecht werd genoemd, ‘bestond’ Leiden officieel. Heel veel meer dan een paar hoeves was het in de negende eeuw nog niet. Het was nog allesbehalve een stad.

De eerste graaf van Holland luisterde naar de spannende, ietwat heroïsche naam Gerulf. Hij was graaf van Friesland, maar zette sinds 885 ‘van Holland’ achter zijn naam. Hij moet het dus toen voor het zeggen gehad hebben in Holland. De titel van Gerulf bleef echter graaf van West-Friesland. Holland ‘deed hij er een beetje bij’. In eerste instantie trok Gerulf met de Vikingen op. Deze groep robuuste en bebaarde mannen maakten onder meer het kustgebied van Holland onveilig. Het leek Keizer Karel de Dikke (niet echt een woke-naam) een goed idee om Gerulf de zeggenschap over het kustgebied te geven. Wie weet kon hij de Noormannen in toom houden en het gebied behoeden voor nog meer plundertochten van de Vikingen. Of dat ook zo ging in onbekend. Gerulf kreeg vermoedelijk in 896 een zoon: Dirk. Over de geboorte, de geboorteplek en de omstandigheden van Dirk is weinig bekend. Heel veel uit de vroege Middeleeuwen is helaas onbekend.

Graaf Dirk II van Holland

Toen Gerulf (vermoedelijk) in 914 stierf volgde Dirk zijn vader op als graaf van Friesland. Ook hij deed Holland erbij en noemde zich nog graaf van Holland. Dirk werd Dirk de eerste. Na Dirk I zouden er door de eeuwen heen nog zes Dirken volgen. Pas na het overlijden van Dirk V en na de periode van de regenten Gertruida van Saksen (1061-1063) en Robrecht de Fries (1063-1070) kwam er een echte graaf van Holland aan de macht: Floris II beter bekend als Floris de Vette die regeerde van 1091 tot 1122. Hij was de eerste die officieel de titel graaf van Holland liet droeg. Die had hij van de Bisschop in Utrecht gekregen. Veel historici laten het Graafschap Holland dus bij de corpulente Floris II beginnen.

www. Geschiedenisvanleiden.nl

@geschiedenisvanLeiden

Podcast via Spotify: Een stukje Leidse geschiedenis.